แบบหลังคาบ้านพร้อมตัวอย่างสวยๆ

บ้านไม่มีหลังคาก็เหมือนครอบครัวที่ไม่มีความรัก ไม่มีอะไรคอยปกคลุมให้อุ่นหัวใจ หลังคาบ้านจึงเป็นองค์ประกอบที่สำคัญในการสร้างบ้าน แบบหลังคาบ้านที่เหมาะกับประเทศเราความจริงแล้วก็มีไม่ค่อยมาก ด้วยอากาศที่ร้อนชื้น จึงมีหลายเหตุผลที่หลายคนเลือกในแบบหลังคาที่ซ้ำ ๆ บทความนี้เราจะพาทำความรู้จักแบบหลังคาบ้านกันค่ะ

หลังคาทรงจั่ว

หลังคาทรงจั่ว (gable roof) เป็นรูปแบบหลังคาที่นิยมใช้ในบ้านเรามาเนิ่นนาน เนื่องจากมีความลาดเอียงมาก ทำให้น้ำฝนไหลลงสู่ด้านล่างได้อย่างรวดเร็ว พบปัญหาการรั่วซึมน้อยมาก และด้วยความลาดเอียงที่มีมากนี้ทำให้ลดการแตกหักของวัสดุที่ใช้มุงหลังคาจาก ลูกเห็บ ลม ฝน หรือกิ่งไม้ที่ตกใส่ จึงไม่แปลกที่บ้านโบราณสมัยก่อนจะมีทรงหลังคาแบบจั่ว โครงสร้างของหลังคาที่มีออกแบบให้มีมวลอากาศมากทำให้กลายไปเป็นฉนวนกันความร้อนได้ดี หากเจาะช่องลมตรงหน้าจั่วทั้งสองด้านก็จะช่วยระบายความร้อนได้ดีขึ้น เหมาะกับสภาพภูมิอากาศที่ร้อนชื้นอย่างประเทศไทย

ข้อเสียของหลังคาทรงจั่วคือ อาจโดนฝนสาดได้ถ้าทิศทางของลมขณะฝนตกเป็นทิศที่หันเข้าจั่วของบ้าน แก้ปัญหาได้ด้วยการติดกันสาดหรือต่อส่วนของมุขออกมา

หลังคาทรงปั้นหยา

    หลังคาทรงปั้นหยา ทรงหลังคาที่ได้รับความนิยมในบ้านเราอีกแบบหนึ่งคงต้องยกให้ ทรงปั้นหยา (hip roof) หลังคามีลักษณะคล้ายพีระมิด ครอบคลุมทุกด้านของตัวบ้านทั้ง 4 ด้าน มีมุมลาดเอียงน้อยกว่าทรงจั่วซึ่งทำให้คุณสมบัติการระบายน้ำฝนและการรั่วซึมด้อยกว่าทรงจั่ว เนื่องจากมีรอยต่อของหลังคามากกว่า และด้วยโครงสร้างที่ไม่สูงโปร่งทำให้ระบายความร้อนได้น้อยกว่า สามารถแก้ไขด้วยวิธีใช้วัสดุกันความร้อน เช่น ฉนวนกันความร้อน หรือแผ่นสะท้อนความร้อนสำหรับติดใต้หลังคา
   หลังคาทรงปั้นหยา ได้รับอิทธิพลจากตะวันตกมากตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 5 - 6 ข้อดีของหลังคาทรงนี้คือ ทนทานสามารถกันแรงปะทะของลมได้ดี ทั้งยังกันแดดและฝนได้ทุกด้าน

หลังคาทรงมนิลา การผสมผสานระหว่างหลังคาทรงจั่วและปั้นหยาเข้าด้วยกัน ทำให้เกิดหลังคาทรงมนิลาขึ้น ส่วนใหญ่จะนิยมประยุกต์ใช้กับบ้านสไตล์ร่วมสมัย เป็นการนำเอาของดีของทั้งสองมาไว้ด้วยกัน ลักษณะเด่นของหลังคาปั้นหยาที่มีความแข็งแรง สามารถปะทะแรงลมได้ดี กันแดและฝนได้รอบด้านของตัวบ้าน ผสานเข้ากับจั่วมีหน้าที่ระบายอากาศ ช่องอากาศที่หน้าจั่วช่วยให้ลมไล่อากาศร้อนลอยตัวออกมา ความสวยงามและเป็นเอกลักษณ์นี้เราสามารถพบเห็นได้มากในเรือนทรงไทยล้านนาของทางภาคเหนือ

หลังคาบ้านทรงปีกผีเสื้อ

หลังคาบ้าน ปีกผีเสื้อ
ปีกผีเสื้อ ชื่อเรียกดังกล่าวนี้ เรียกตามแบบหลังคา โดยมีลักษณะหลังคาที่แหงนออกสองด้าน โดยด้านนอกเป็นมุมสูง ตรงกลางหลังคาจะเป็นมุมต่ำ ลักษณะคล้ายๆ กับ ผีเสื้อกำลังกระพือปีกเพื่อบิน ส่วนตรงกลางของหลังคา ทำเป็นรางน้ำ อาจให้เอนมาด้านใดด้านหนึ่ง สามารถรองรับน้ำฝนได้ดีกว่าหลังคาประเภทอื่นๆ ให้ความเป็นโมเดิร์น ดูทันสมัย

ทรงปีกผีเสื้อ เป็นโครงหลังคาที่แหงนออกทั้งสองด้าน โดยด้านนอกเป็นมุมสูง ตรงกลางจะเป็นมุมต่ำ ลักษณะคล้ายผีเสื้อกระพือปีกบิน ส่วนตรงกลางมักทำเป็นรางน้ำ อาจให้เอนมาด้านใดด้านหนึ่ง เป็นหลังคาที่สามารถรองรับน้ำฝนได้ดีกว่าหลังคาแบบอื่น รวมถึงให้ความเป็นโมเดิร์น ทันสมัย
หลังคาแบบผีเสื้อ (BUTTERFLY)

หลังคาชนิดนี้ประกอบด้วยหลังคาเพิงหมาแหงน 2 หลังหันด้านที่ต่ำกว่ามาชนกันค่ะ ไม่ค่อยเหมาะกับสภาพภูมิอากาศที่ฝนตกชุกแบบเมืองไทยสักเท่าไร เนื่องจากต้องมีรางน้ำที่รองรับน้ำฝนจากหลังคาทั้ง 2 ด้าน ทำให้รางน้ำมีโอกาศรั่วซึมได้สูง จึงไม่เป็นที่นิยมสร้างกันมากนัก ยกเว้นอาคารที่ต้องการลักษณะเฉพาะพิเศษที่แปลกตาออกไป

หลังคาบ้านทรง เพิงหมาแหงน

หลังคา เพิงหมาแหงน
เพิงหมาแหงน ชื่อเรียกดังกล่าวนี้ เรียกตามลักษณะท่าทางของสัตว์ เช่นเดียวกับปีกผีเสื้อ หมา หรือ สุนัข มักนั่งท่าแหงน เชิดหน้าขึ้นฟ้า ดูเท่ห์สง่างาม บ้านลักษณะดังกล่าว จึงให้ความเป็นโมเดิร์นทันสมัย เป็นอย่างมาก ส่วนใหญ่แล้ว มักนิยมให้แหงน
ทรงเพิงหมาแหงน เป็นหลังคาที่มีลักษณะแบนราบแต่ลาดเอียงโดยยกด้านหน้าสูงกว่าด้านหลัง และมีเชิงชายรอบตัวบ้าน โดยอาจจะออกแบบให้ด้านหน้ามีเชิงชายยื่นออกมามากกว่าด้านอื่นๆ เล็กน้อยเพื่อให้บังแดดด้านหน้าบ้านได้ดี และการทำลาดเอียงจะช่วยระบายน้ำฝนได้เร็วอีกด้วย โดยทั่วไปเราอาจจะพบเห็นหลังคาเพิงหมาแหงนในบ้านที่มีรูปทรงแบบโมเดิร์น

หลังคาเพิงหมาแหงน (LEAN TO)

หลังคาแบบ LEAN TO

เป็นหลังคาที่ยกให้อีกด้านสูงกว่าอีกด้านหนึ่ง เพื่อให้สามารถระบายน้ำฝนได้ เหมาะสมสำหรับบ้านขนาดเล็ก เนื่องจากก่อสร้างง่าย รวดเร็ว ราคาประหยัด แต่ต้องระวังให้หลังคามีองศาความลาดเอียงมากพอ ที่จะระบายน้ำฝนออกได้ทัน ไม่ไหลย้อนซึมกลับเข้ามาได้ โดยอาจพิจารณาร่วมกับปัจจัยอื่น เช่น ความชันจากขนาดของหลังคา วัสดุมุงหลังคา และระยะซ้อนของหลังคา เป็นต้น ในกรณีที่มีโอกาสหรือความเสี่ยงที่น้ำฝนจะไหลย้อนซึมเข้ามาได้ ก็ควรใช้ความลาดชันมากขึ้นตามลำดับ เพื่อให้สามารถระบายน้ำฝนได้รวดเร็วขึ้น

หลังคาเพิงหมาแหงน หรือเพิงแหงนตามชื่อเป็นทรงหลังคาที่เน้นการสร้างที่ง่ายๆ นิยมสร้างสำหรับเพิงพักชั่วคราวในสวนในไร่ เป็นหลังคาที่มีลักษณะแบนราบแต่ลาดเอียงโดยยกด้านหน้าสูงกว่าด้านหลัง และมีเชิงชายรอบตัวบ้าน โดยอาจจะออกแบบให้ด้านหน้ามีเชิงชายยื่นออกมามากกว่าด้านอื่นๆเล็กน้อยเพื่อให้บังแดดด้านหน้าบ้านได้ดี และการทำลาดเอียงจะช่วยระบายน้ำฝนได้เป็นอย่างดี โดยทั่วไปเราอาจจะพบเห็นหลังคาเพิงหมาแหงนในบ้านที่มีรูปทรงแบบสมัยใหม่ (Modern) และ อาจะมีการเพิ่มลูกเล่นในการทำหลังคาแบบ ซ้อนกันหรือทำแบบสองแผ่นเอียงไปคนละด้านก็ได้ ซึ่งจะช่วยเพิ่มลูกเล่นและความสวยงามให้แก่ตัวบ้าน

หลังคาบ้าน ทรงโค้งกลม

หลังคาบ้าน ทรงโค้งกลม

ใน 5 แบบข้างต้นนี้ เป็นลักษณะหลังคาที่ต้องใช้ร่วมกับวัสดุกระเบื้องประเภทต่างๆ แต่สำหรับหลังคากลม แน่นอนว่า ไม่สามารถใช้กระเบื้อได้ เนื่องจากแผ่นกระเบื้อง ไม่รองรับความโค้งงอ นิยมใช้วัสดุประเภท โลหะรีดลอน (Metal Sheet) วัสดุสังเคราะห์ทำจากไฟเบอร์กลาส หุ้มด้านหน้า ด้านหลังด้วยยางมะตอย หรืออาจเลือกใช้วัสดุแผ่นทองแดง ซึ่งสามารถขึ้นรูปดัดโค้งและสั่งผลิตได้ตามต้องการเช่นกัน หลังคาโค้ง ให้รูปลักษณะบ้านที่ดูแตกต่าง แต่ค่าใช้จ่ายสูง
ทรงโค้งกลม จากหลังคาทั้งหมดที่กล่าวมา เป็นลักษณะของหลังคาที่ต้องใช้ร่วมกับกระเบื้องประเภทต่างๆ แต่สำหรับหลังคากลม แน่นอนว่าไม่สามารถใช้กระเบื้องได้ แต่ต้องใช้โลหะรีดลอน หรือวัสดุสังเคราะห์จากไฟเบอร์กลาสหุ้ม ซึ่งถ้าหากโครงสร้างมีรัศมีน้อยกว่าค่ามาตรฐานของผู้ผลิต อาจทำให้เกิดการซ้อนทับกันของแผ่นหลังคาไม่แนบสนิท และน้ำรั่วซึมได้

หลังคาแบน

หลังคาบ้านทรงแบน

ลักษณะหลังคา ที่ได้รับความนิยมสำหรับบ้านสมัยใหม่ ทาวน์โฮม ทาวน์เฮ้าส์ หรือแม้แต่บ้านทั่วไป บางท่านอาจเรียกว่า เป็นบ้านไม่มีหลังคา หลังคาเปลือย วัสดุที่ใช้ นิยมใช้ เป็นคอนกรีต และไม้ เหมาะกับบ้านรูปทรงโมเดิร์น และ ทรอปิคอลโมเดิร์น สามารถใช้พื้นที่ของหลังคาให้เกิดเป็นประโยชน์ได้ หรือที่เรียกว่า ดาดฟ้า ปัจจุบันนิยมทำเป็นพื้นที่จัดสวนบนดาดฟ้า สวนนั่งเล่น รับลมเย็นๆ เหมาะกับลักษณะบ้านในสังคมเมืองมากที่สุด
ทรงแบน เป็นทรงยอดนิยมสำหรับบ้านสมัยใหม่ บางคนอาจเรียกว่า บ้านไม่มีหลังคา หรือบ้านหลังคาเปลือย พื้นที่หลังคาจึงเป็นที่รับน้ำฝนโดยตรง ควรมีการป้องกันการรั่วซึมที่ดี เช่น ในระหว่างการเทปูนในช่วงก่อสร้างควรปรับระดับความชันของหลังคาให้ดีไม่มีส่วนน้ำขังและผสมน้ำยากันซึมในคอนกรีต หรือเสริมแผ่นกันซึมบนผิวคอนกรีต เป็นต้น

หลังคาแบน (flat roof)
หลังคาแบนโดยมากจะทำด้วยคอนกรีตเสริมเหล็กค่ะ (บางคนเรียกหลังคาดาดฟ้า) จัดเป็นสไตล์อินเตอร์เนชั่นแนล หลังคาประเภทนี้ เมื่อทำด้วยคอนกรีตก็จะสะสมความร้อนไว้มาก ทำให้คายความร้อนออกมาในช่วงที่อากาศเย็นลง มากกว่าหลังคาที่มุงด้วย กระเบื้องดินเผาและกระเบื้องคอนกรีต เมื่อถึงเวลากลางคืน จะทำให้ผู้อยู่อาศัยรู้สึกร้อนอบอ้าว และหลังคาที่แบนจะมีความลาดเอียงน้อย น้ำฝนจึงมักขังอยู่บนหลังคาได้ง่าย ทำให้เกิดการรั่วซึมอยู่บ่อยๆ จึงไม่เป็นที่นิยมสำหรับบ้านเรือนที่พักอาศัย
หลังคาเรียบ (Flat Slab Roof)ส่วนมากเป็นหลังคาคอนกรีต มีลักษณะแบนราบเป็นระนาบเดียวกับพื้น แต่ต้องมีความลาดเอียงเล็กน้อยเทไปยังช่องที่เจาะเพื่อระบายน้ำฝนออกไป หรือเทไปยังท่อระบายบนหลังคา (Roof Drain) นิยมใช้สร้างเป็นหลังคาอาคารประเภทตึกแถว คอนโด และบ้านในรูปแบบสมัยใหม่ในรูปทรงเรขาคณิต (สไตล์โมเดิร์น) พื้นหลังคาสามารถจัดเป็นพื้นที่ใช้สอยได้อย่างเต็มที่ เช่น วางถังเก็บน้ำ ตากผ้า นั่งเล่น และจัดสวน แต่เนื่องจากหลังคาประเภทนี้ดูดซับความร้อนและรับน้ำฝนโดยตรง จึงต้องมีการป้องกันการรั่วซึมที่ดี เช่น การผสมสารกันรั่วซึมในคอนกรีตระหว่างที่เทหลังคา เมื่อคอนกรีตแห้งแล้วให้ทาผลิตภัณฑ์กันรั่วกันซึมทับอีกครั้ง

หลังคาแบบร่วมสมัย (MODERN & CONTEMPORARY)
เป็นหลังคาที่มีรูปทรงทันสมัย แตกต่างจาก 5 แบบข้างต้น และใช้วัสดุที่ทันสมัย ก่อให้เกิดรูปทรงแปลกตา แต่ต้องระวังเรื่องความร้อนและการรั่วซึมค่ะ